Europese overheden falen in aanpak Braziliaans vleesschandaal
Ook sinds de EU een jaar geleden extra controlemaatregelen nam toen grootschalige fraude met Braziliaans vlees aan het licht kwam, blijken de Europese grenzen nog steeds zo lek als een mandje voor Braziliaans sjoemelvlees. Ruim de helft (52%) van alle in Europa ontdekte grensoverschrijdende voedselschandalen rond vlees betreft Braziliaans rundvlees of kip. Het gaat vooral om besmettingen van kip met salmonella en rundvlees met E-coli. Dat blijkt uit een analyse van foodwatch van de voedselveiligheidsmeldingen die Europese landen met elkaar uitwisselen. In tegenstelling tot Europa sloten China en de Verenigde Staten vorig jaar resoluut hun grenzen voor Braziliaans vlees. Europa scherpte wel de importcontroles aan en beperkte het aantal bedrijven dat mocht exporteren. Dit beleid voorkomt echter kennelijk niet dat besmet vlees op grote schaal in Europa gevonden wordt. foodwatch ziet in het slappe optreden van Europa de schaduw van de handelsdeal Mercosur. De deal staat op het punt om getekend te worden en lijkt voor Europa uit te draaien op een uitruil van meer auto-export in ruil voor meer vleesimport. Extra maatregelen tegen de vleesimport liggen daarmee erg gevoelig.
Met de wens om meer auto’s te exporteren naar Zuid-Amerika lijkt Europa een oogje dicht te knijpen bij de import van Braziliaans schandaalvlees. De consument is de dupe.
RTL Nieuws besteedde aandacht aan het onveilige Braziliaanse vlees.
Via het digitale platform RASFF (Rapid Alert System for Food and Feed) stellen landen in Europa elkaar op de hoogte van grensoverschrijdende voedselveiligheidsrisico’s die worden aangetroffen tijdens officiële controles van inspectiediensten en interne kwaliteitscontroles van voedingsbedrijven. Sinds het aan het licht komen van grootschalige fraude met Braziliaans vlees in maart 2017, zijn er 713 waarschuwingen in deze database gedaan over risico’s in vlees (inclusief kip). Meer dan de helft van deze meldingen (52%) gaat over vlees dat afkomstig is uit Brazilië. Brazilië is verantwoordelijk voor een groot deel van de totale Europese import van kippenvlees en zet in de onderhandelingen over een handelsakkoord met de EU in op verder verlaagde importtarieven. foodwatch vreest dat dit nog verder ten kostte zal gaan van de veiligheid van het voedsel op de Europese markt en wil dat de Europese overheden extra maatregelen nemen om de consument tegen deze risico’s te beschermen.
Foodwatch: “Er blijkt nog steeds zorgwekkend veel mis met geïmporteerd vlees uit Brazilië. De maatregelen die zijn genomen naar aanleiding van de grootschalige fraude met Braziliaans vlees die een jaar geleden aan het licht kwam, blijken volstrekt onvoldoende om de consument te beschermen tegen voedselveiligheidsrisico’s. Toch zal de import van Braziliaans vlees naar verwachting nog verder toenemen, nu een handelsakkoord tussen het Zuid-Amerikaanse handelsblok Mercosur en de Europese Unie op het punt staan om te worden afgerond. Die deal lijkt uit te draaien tussen een uitruil voor Europa voor een hogere auto-export in ruil voor een hogere vleesimport. Met deze handelsdeal wordt erop ingezet om de toegang tot de Europese markt voor onder andere Braziliaanse vleesexporteurs te vergemakkelijken, waardoor het risico nog verder toeneemt dat er onveilig voedsel op het bord van de consument belandt.”
Veel mis met veiligheid Braziliaans vlees
Sinds 12 maanden wordt 20% van het ingevoerde vlees vanuit Brazilië in het laboratorium gecontroleerd op volksgezondheidsrisico’s. De overige 80% wordt alleen op zicht gecontroleerd, terwijl salmonella op deze manier niet gevonden kan worden. De 20% die wel gecontroleerd wordt, leidt vaak tot de vondst van gezondheidsrisico’s. Tussen 21 maart vorig jaar en 20 maart dit jaar zijn er 339 RASFF-meldingen gedaan over salmonella in Braziliaans kippenvlees. In totaal zijn er in deze periode 473 meldingen over kippenvlees dat besmet is met salmonella uitgewisseld via RASFF. Meer dan twee derde (72% ) van de vondsten van salmonella in kip over de afgelopen 12 maanden na het aan het licht komen van gesjoemel met Braziliaans vlees blijkt dus afkomstig uit Brazilië. Ook zijn 18 zendingen rundvlees geweigerd vanwege de aanwezigheid van shiga-toxine producerende E. coli (STEC). Alleen al in 2018 zijn er 40 ladingen kippenvlees geweigerd aan de Europese grenzen omdat er salmonella in aangetroffen werd. Dat laat zien dat de problemen rond de veiligheid van Braziliaans vlees nog zeker niet opgelost zijn. foodwatch vreest dat doordat 80% van het Braziliaanse vlees niet wordt getest, er nog veel besmet vlees op de Europese markt terecht komt.
Dat de problemen in Brazilië nog niet zijn opgelost, wordt bevestigd door een woordvoerder van de Europese Commissie. De Europese Commissie heeft op 28 februari jongsleden een voorstel gedaan voor het schrappen van bepaalde Braziliaanse inrichtingen waaruit de invoer van producten van dierlijke oorsprong momenteel is toegestaan. “De maatregel houdt verband met de tekortkomingen die onlangs in het Braziliaanse officiële controlesysteem zijn geconstateerd” aldus de woordvoerder. Of de EU-lidstaten in zullen stemmen met dit voorstel is nog niet duidelijk.
Grootschalige fraude met Braziliaans vlees
Een jaar geleden kwam er grootschalige fraude met Braziliaans vlees aan het licht. Een groot aantal slachthuizen exporteerde naar het laat aanzien bewust onveilig vlees, en lijken daarbij zelfs geholpen door inspecteurs van het ministerie van Landbouw. Recent werden er weer nieuwe arrestaties verricht naar aanleiding van dit voedselschandaal. Naast 10 andere personen werd ook de oud-directeur van de grote vleesproducent BRF naar verluid verdacht van oplichting, verkoop van levensmiddelen die niet geschikt waren voor consumptie, het niet informeren van het ministerie van Landbouw en achterhouden van bewijs. Ook geaccrediteerde laboratoria lijken betrokken geweest te zijn: zij worden ervan verdacht valse resultaten van salmonellatesten te hebben afgegeven waardoor besmet vlees toch met de benodigde papieren geëxporteerd kon worden.
Veel landen, waaronder de VS sloten daarop hun grenzen voor de import van Braziliaans vlees. De Europese Unie bleef Braziliaans vlees toestaan op haar markt, maar stelde wel extra controlemaatregelen in. De bedrijven die betrokken waren bij de fraude mogen niet meer exporteren naar de Europese Unie. 100% van de zendingen uit Brazilië wordt materieel gecontroleerd, 20% van de ladingen wordt ook in laboratoria getest. Die testresultaten leiden op grote schaal tot het weigeren van de zending van vlees vanuit Brazilië
Overheidscontrole voedselveiligheid onder de maat
Een audit van de Europese Commissie van de manier waarop Brazilië de veiligheid van het vlees dat wordt geëxporteerd naar de Europese Unie garandeerde, wees in mei 2017 al uit dat er nog veel mis was met de controle op fraude en hygiëne in Braziliaans vlees. Een groot deel van de verbeteringen die de EU eerder had geëist van Brazilië bleek toen niet opgevolgd, zo stelt de Europese Commissie. Zo constateerde de Europese inspecteurs onder andere dat de bevoegde autoriteiten in Brazilië er niet voor hadden gezorgd dat alle voor EU-uitvoer erkende slachthuizen voor pluimveevlees onder toezicht van officiële dierenartsen staan en/of dat de officiële taken overeenkomstig de desbetreffende EU-voorschriften zijn uitgevoerd. Met betrekking tot de veiligheid van kippenvlees werd in het auditrapport geconcludeerd dat de bevoegde autoriteiten de uitvoercertificaten ondertekenen, hoewel zij niet in staat zijn de juistheid van bepaalde vermeldingen daarin te verifiëren aangezien er geen officiële dierenarts aanwezig is tijdens de keuringen, iets wat wel in de EU-regels is voorgeschreven. Ook werd er opgemerkt dat in sommige gevallen de bestaande regelingen niet garanderen dat personeelsleden die officiële taken uitvoeren, vrij zijn van belangenconflicten. Tevens werd er geconstateerd dat niet afdoende gegarandeerd werd door Brazilië dat de zendingen die vanwege geconstateerde risico’s aan de grens van de EU werden geweigerd, niet alsnog weer werden teruggestuurd naar de EU. Dit alles baart foodwatch grote zorgen, vooral ook omdat de EU Brazilië met fluwelen handschoenen lijkt te behandelen, nu de onderhandelingen over het vrijhandelsakkoord Mercosur gaande zijn, en onvoldoende maatregelen worden genomen om de import van besmet vlees daadwerkelijk tegen te houden.
Een woordvoerder van de Europese Commissie geeft desgevraagd aan dat er in januari een nieuwe audit is gedaan naar de wijze waarop Brazilië op dit moment toeziet op de veiligheid van het vlees dat geëxporteerd wordt naar Europa. “Eind januari vond een follow-upaudit plaats van de audit van mei in de vleessector, om na te gaan of de corrigerende en aanvullende maatregelen die de Braziliaanse autoriteiten hadden toegezegd, correct ten uitvoer waren gelegd. Het resultaat ervan zal dan ook van het grootste belang zijn om de weg vooruit te bepalen. Momenteel wordt de laatste hand gelegd aan de audit.” aldus de Europese Commissie.
Professor Christopher Elliott van het Institute for Global Food Safety van Queen’s University Belfast deelt de zorgen van foodwatch over de risico’s voor de consument door de import van Braziliaans vlees: “Het Braziliaanse schandaal heeft veel vragen onbeantwoord gelaten waar wij als Europese burgers ons zorgen over zouden moeten maken. Vanuit mijn perspectief vraag ik: hoe kan het dat dergelijke ernstige fraude zo lang onopgemerkt blijft bij EU audits? Ik denk dat het antwoord ligt in het feit dat de audits vaak niet bedoeld zijn om fraude op te sporen en dat degenen die proberen fraude te plegen, zich met een zekere mate van straffeloosheid aan opsporing kunnen onttrekken. Als er geen volledige verandering komt in de manier waarop dergelijke audits worden uitgevoerd, zullen wij, Europese burgers, een risico lopen op voedselfraude. Het volgende punt is: waarom lijkt de EU zo licht te zijn geweest als het gaat om de maatregelen die tegen Brazilië zijn genomen? We moeten de veiligheid van alle Europese burgers boven alle andere factoren stellen.”