2-Minuten-info
Wat is er aan de hand?
Iers onderzoek wijst in januari 2013 uit dat rundvlees in hamburgers gemengd is met paardenvlees. Dit is de start van een paardenvleesschandaal dat zich al snel uitbreidt: bedrijven door heel Europa blijken betrokken te zijn bij fraude met vlees.
Begin april roept de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) maar liefst 50 miljoen kilo rundvlees terug, omdat het vermengd kan zijn met paardenvlees. Vleesverwerker Selten heeft het vlees in heel Europa verkocht aan restaurants en voedselproducenten. Het schandaal is enorm: miljoenen voedselproducten die al lang bij consumenten thuis liggen of zijn opgegeten, kunnen paardenvlees bevatten.
Ook de voedselveiligheid blijkt in het geding, omdat de herkomst van het gemengde paardenvlees onbekend is. In dat geval moet de NVWA (volgens haar eigen regels) aannemen dat dit vlees niet geschikt is voor menselijke consumptie. Dit vermoeden bleek later terecht. In paardenvlees van Selten trof de NVWA het – voor mensen gevaarlijke – diergeneesmiddel fenylbutazon aan.
Dubbel schandalig is dat de NVWA tijdens en direct na het schandaal weigert te onthullen welke bedrijven het verdachte vlees hebben afgenomen. Consumenten werden in onzekerheid gelaten over de inhoud van alle producten waarin 'rundvlees' van Selten is verwerkt. Alleen de NVWA-inspecteurs hebben dus al die tijd geweten welke merken en producten ze beter niet konden eten.
Om de informatie boven water te krijgen, besloot foodwatch de NVWA voor de rechter te slepen. Na jarenlang juridisch getouwtrek kreeg foodwatch gelijk. De rechter oordeelde dat de NVWA deze gegevens niet geheim had mogen houden. Te laat voor dit schandaal, maar een grote overwinning voor de toekomst omdat de NVWA niet langer zomaar informatie geheim zal mogen houden.
Wat betekent dit voor jou?
De wetgeving is duidelijk: fraude met voedsel mag niet. Maar zolang de boetes laag zijn en de pakkans klein, stelt die wet te weinig voor. Het effect is dat wij als consumenten onvoldoende worden beschermd tegen voedselfraude. Bovendien ontneemt de overheid jou je keuzevrijheid als zij op cruciale momenten haar informatie weigert te delen.
Wat is de stand van zaken?
Voor handelaren en voedselbedrijven is het aantrekkelijk om te sjoemelen met ons voedsel. De controles zijn minimaal en dus is de pakkans zeer klein. Maar de winsten zijn groot genoeg om voedselfraude lucratief te maken. Zeker als de overheid hen een hand boven het hoofd houdt door consumenten niet te vertellen in welke voedsel frauduleuze producten zoals het paardenvlees van Selten terecht komen.
foodwatch heeft samen met jullie via een e-mailactie transparantie geëist van de NVWA. Toen die niet over de brug kwam, voerden we een WOB-procedure (Wet Openbaarheid Bestuur) om de overheid te dwingen tot openbaarmaking van de bedrijfsnamen en de eindproducten waarin het verdachte vlees is verwerkt. Toch bleef de NVWA weigeren om de informatie te delen. foodwatch gaf echter niet op en stapte naar de rechter. Die stelde foodwatch in het gelijk en stelde dat de NVWA de informatie niet geheim had mogen houden. Kort daarna publiceerde de NVWA alsnog de informatie.
Het halal-bedrijf KOÇ vleeswaren was het hier echter niet mee eens en ging in hoger beroep. Het bedrijf had vlees afgenomen van Selten, maar vond dat consumenten dat niet te horen mochten krijgen. De Raad van State stelde foodwatch net als de Amsterdamse rechtbank in het gelijk. Een groot succes, omdat het in toekomst nu niet meer mogelijk zal zijn voor de NVWA om bij toekomstige schandalen informatie zonder reden geheim te houden.
Wat wil foodwatch?
foodwatch vindt dat jij het recht hebt om te weten wat je eet. De overheid heeft de plicht om de volksgezondheid te beschermen en dit soort voedselfraude te voorkomen. Dat kan alleen als ze streng controleert en hoge boetes uitdeelt. Voedselproducenten én verkopers moeten aansprakelijk zijn voor alle voorgaande schakels in de productieketen en de keten moet volledig transparant zijn.
foodwatch eist bovendien volledige transparantie van de NVWA als het gaat om misleiding, voedselfraude en voedsel(on)veiligheid. Het kan en mag niet zo zijn, dat alleen de NVWA-inspecteurs weten welke restaurants en voedselproducten mogelijk riskant zijn. Die kennis moet onmiddellijk worden gedeeld met álle consumenten.
Word donateur!
Vind jij ook dat je als consument het recht hebt om te weten wat je eet? Kies dan samen met foodwatch voor eerlijk, veilig en gezond eten. Word nu donateur!
Laatste update 25 April 2014