Meer over het Manifest
Foodwatch roept op het manifest ‘Stop de uitverkoop van wetenschap!’ massaal te ondertekenen. Via het manifest dragen we bij aan het debat over de uitverkoop van wetenschap, maar we hopen dat het niet alleen bij woorden blijft. Het manifest stelt daarom acties voor om de uitverkoop van voedingswetenschap tegen te gaan. Dit zijn natuurlijk niet de enige mogelijke acties om onafhankelijke voedingswetenschap te waarborgen. Door concrete maatregelen voor te stellen, hopen we dat de verschillende spelers zich geroepen voelen om actie te ondernemen.
Hieronder geven we meer uitleg bij de voorgestelde acties in het manifest. Foodwatch biedt hiermee een aanzet, maar geen kant-en-klare oplossing. In de praktijk zullen de verschillende spelers moeten beslissen hoe ze de uitverkoop van onze voedingswetenschap actief een halt toe roepen.
Het wetenschappelijk onderzoek in Nederland is steeds meer afhankelijk van investeringen door de industrie. Uit de 'Wetenschapsbrief' van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap blijkt dat er sinds 2015 een daling is van publieke uitgaven aan onderzoek, terwijl de investeringen van de private sector alleen maar stijgen. Volgens de doelstellingen van de Europa 2020-strategie zou jaarlijks 3% van het Bruto Binnenlands Product naar Research & Development moeten gaan. Om de komende jaren de 3% BBP te bereiken, kijkt de overheid opnieuw vooral naar de bedrijven: “Het kabinet investeert oplopend tot in totaal € 400 miljoen extra in onderzoek en innovatie vanaf 2020 en heeft eerder dit jaar aangegeven in te zetten op het verhogen van de private uitgaven en de versterking van de publieke-private samenwerking.”
De toenemende afhankelijkheid van externe financiering leidt volgens de ‘Vereniging van Universiteiten’ (VSNU) en de ‘Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek’ (NWO) tot doorgeschoten competitie en druk op het systeem. Beide organisaties trekken dan ook aan de bel. Onderzoekers zijn teveel tijd kwijt aan het schrijven van onderzoeksvoorstellen en peer-review van deze voorstellen. Ze staan onder druk om zoveel mogelijk te publiceren of citaties te verwerven. De disbalans gaat ook ten koste van een duurzame verhouding tussen korte en lange termijn onderzoek en vaste en tijdelijke staf. De stijgende publiek-private samenwerking – die het kabinet stimuleert – kan volgens onderzoek van het Rathenau instituut (2018) ook nog tot andere risico’s met zich meebrengen, zoals voor belangenverstrengeling, de toegankelijkheid van publieke kennis, de balans tussen de verschillende academische, maatschappelijke en economische agenda’s en academische vrijheid.
Zoals we bespreken bij Vraag & Antwoord, staat bij industriefinanciering vooral het belang van de bedrijven centraal, wat ten koste kan gaan van het belang van de samenleving en consument. Financiering door bedrijven resulteert vaak in gunstige onderzoeksresultaten voor de sponsor, leidt de aandacht af van ongunstige resultaten en biedt minder ruimte voor maatschappelijk en fundamenteel onderzoek (zoals naar eerlijke, veilige en gezonde voeding). Wetenschappelijk onderzoek richt zich zo steeds meer (op de verkoop van) producten. Wanneer de wetenschap wordt ingezet om ook de verkoop van ongezonde producten veilig te stellen, kan de samenwerking met bedrijven problematisch worden.
“Hoewel industrieel voedselsysteem-onderzoek voor sommigen voordelen heeft opgeleverd, heeft het ook een aantal aspecten die door velen als ongewenst worden beschouwd, waaronder het feit dat fundamentele ethische kwesties niet worden aangepakt, een beperkte agenda, ongepaste beïnvloeding door het bedrijfsleven en het ontbreken van een werkelijk inclusieve en open aanpak. Naar onze mening is er een transformatie nodig.” |
