Nieuwsberichten 23.05.2017

Toolkit minerale olie vergeet belangrijkste: vervuiling aanpakken

Voedingsindustrie mist kans aanpak besmet voedsel

Om de vervuiling van ons voedsel met minerale oliën te verminderen, heeft de voedingsmiddelenindustrie een toolkit gemaakt. Dit instrument moet bedrijven helpen om te bepalen waar in de keten, van productie tot verkoop, het voedsel besmet kan worden met deze gevaarlijke stoffen. Minerale oliën worden ervan verdacht kankerverwekkend te zijn en weefselschade te kunnen veroorzaken. De toolkit is een reactie op eerdere onderzoeken van foodwatch in 2015 en 2016, waaruit bleek dat een groot deel van de alledaagse voedingsmiddelen zoals hagelslag, pasta en rijst, besmet was met minerale oliën. Maar in plaats van het probleem echt aan te pakken, blijft de toolkit hangen in het ‘in kaart brengen’ ervan. Dat is veel en veel te mager. foodwatch is blij dat de voedingsindustrie het volksgezondheidsrisico van minerale oliën erkent, maar wil dat bedrijven veel meer actie ondernemen om besmetting te voorkomen.

Onterechte trots

FNLI zegt trots in haar persbericht dat dit de eerste toolkit in Europa is waarmee het mogelijk is om een inschatting te maken waar de risico’s op besmetting van voedsel het grootst zijn. Die trots is wat foodwatch betreft totaal misplaatst voor dit vrijblijvende inventarisatie-instrument. De tijd van het in kaart brengen van de problemen is echt al lang voorbij. De toolbox brengt niets nieuws. Er zijn tal van maatregelen die bedrijven kunnen nemen om de consument te beschermen tegen blootstelling aan mogelijk kankerverwekkende minerale oliën in hun rijst, pasta en hagelslag. De maatregelen die bedrijven kunnen nemen die worden opgesomd in de toolbox zijn al lange tijd bekend. Die maatregelen moeten zo snel mogelijk genomen worden! Al in 2012 werden de risico’s van minerale oliën duidelijk, na onderzoek van de Europese voedselautoriteit EFSA. Bedrijven hadden al lang aan de gang moeten zijn met het bekijken waar in hun keten de risico’s voor besmetting zitten, en hadden ook al lang maatregelen moeten nemen om die risico’s zo klein mogelijk te maken. Dat de FNLI daar zelfs nu niet al haar leden toe oproept, is een grote gemiste kans.

--> wil jij net als wij en meer dan 123.000 andere mensen ook dat maatregelen worden genomen tegen de vervuiling van ons voedsel met minerale olie? Doe dan mee aan onze e-mailactie.

In veel voedselproducten die mensen elke dag eten, zoals rijst, pasta en cornflakes, zitten verdachte stoffen die daar niet in thuishoren: aromatische koolwaterstoffen uit minerale oliën, de zogenaamde ‘MOAH’. Deze stoffen worden ervan verdacht kankerverwekkend te zijn en je DNA te kunnen beschadigen. Een belangrijke bron is de kartonnen voedselverpakking van gerecycled papier en karton. Die bevat nog veel drukinkten met minerale oliën - en daarin zit deze MOAH. Er zijn ook andere bronnen van deze vervuiling, zoals de machines die gebruikt worden tijdens de voedselproductie. Ook daaruit kunnen minerale oliën in ons voedsel lekken. Denk aan landbouwmachines tijdens het oogsten of smeerolie van machines in voedselfabrieken.

Minister geeft vrijbrief aan industrie

In 2015 erkende minister Schippers van Volksgezondheid, Welzijn en Sport dat “mengsels van MOAH’s inderdaad kankerverwekkend en mutageen kunnen zijn”. Toch weigert de minister tot nu toe om maatregelen te nemen om de vervuiling van ons eten met deze stoffen aan te pakken. Ze laat de verantwoordelijkheid voor de veiligheid van de voedingsmiddelen vooralsnog bij de industrie liggen. Wel heeft ze, in antwoord op vragen van bezorgde Kamerleden, die naar aanleiding van ons onderzoek bij haar aan de bel hadden getrokken, de Federatie Nederlandse Levensmiddelen Industrie (FNLI) op deze verantwoordelijkheid aangesproken.

Vorige week heeft deze FNLI een al veel eerder door haar beloofde toolkit gepresenteerd. De toolkit moet volgens de brancheorganisatie gebruikt worden voor de vraag: “waar bestaat in de keten het grootste risico voor de aanwezigheid van minerale oliën“? Door een aantal gegevens in te vullen kunnen voedselproducenten kijken bij welk onderdeel van de teelt van hun grondstoffen tot de verkoop van het product in de winkel, de grootste risico’s bestaan op besmetting met minerale oliën.

Vrijblijvende toolkit

foodwatch ziet de toolkit als wel een heel klein stapje in de goede richting. Dat de voedingsmiddelenindustrie erkent dat de besmetting met minerale oliën een probleem is voor de volksgezondheid en dat dit aangepakt moet worden, is belangrijk. Maar met het inventariseren van de mogelijke besmettingsbronnen is die besmetting nog niet opgelost! Het is uiteraard wél de bedoeling dat die vervuiling niet alleen in theorie bekeken wordt, maar dat hij ook daadwerkelijk goed aangepakt wordt! De toolkit vermeldt weliswaar een aantal maatregelen, maar doet dat veel te vrijblijvend. In plaats van de voedingsindustrie aan te sporen om die maatregelen ook echt te nemen, staat er in de handleiding: “Het is aan bedrijven om te beslissen waar en/of maatregelen genomen worden. Waar mogelijkheden bekend zijn, zijn die opgenomen (of deze ook het gewenste resultaat geven dient door bedrijven zelf gevalideerd te worden).”

Dus de bedrijven die met behulp van de toolkit erachter komen dat er grote kans is dat hun product besmet is met minerale oliën, moeten volgens de brancheorganisatie het maar lekker zelf weten of ze maatregelen gaan nemen om dat te verhelpen?! Dit grote gebrek aan urgentie moet de minister wakker schudden. Het vertrouwen dat zij stelt in de industrie, die zelf haar verantwoordelijkheid zou nemen om besmetting van ons voedsel met gevaarlijke stoffen te voorkomen, is totaal ongerechtvaardigd. Ook op andere punten baart de handleiding van de toolkit ons grote zorgen. Met zinnen als “Dit staat nog los van de discussie in welke mate de bewuste minerale oliën een daadwerkelijk risico vormen bij de huidige blootstelling.” blijkt de gezondheid van de consument in slechte handen bij de voedingsindustrie.

Veel te weinig actie

Deze maand publiceerde de Franse voedselveiligheidsautoriteit ANSES de nieuwste wetenschappelijke inzichten over minerale oliën. Dit rapport toont de ernst van de al eerder door de Europese voedselveiligheidsautoriteit EFSA geconstateerde problemen aan: aromatische minerale oliën (MOAH) kunnen mutageen en kankerverwekkend zijn, komen terecht in ons voedsel en vormen een risico voor onze gezondheid. Vanwege dit gevaar voor de volksgezondheid moet het aanpakken van deze vervuiling van ons voedsel prioriteit krijgen, zo stelt ANSES. Het overheidsadviesorgaan adviseert dringend om niet alleen maar te wachten op extra onderzoek, maar om nu al maatregelen te nemen om de besmetting van ons voedsel terug te dringen. Zo wil ANSES dat er een ondoordringbaar laagje komt tussen kartonnen verpakkingen en ons voedsel om te voorkomen dat inkt met minerale oliën vanuit de verpakking in ons voedsel komt. De voedingsindustrie kent het probleem al jaren, maar nog steeds zijn veel producten besmet, zonder dat er afdoende actie wordt ondernomen om dat te voorkomen. Daarom moet de overheid maatregelen afdwingen en deze barrières te verplichten. Bedrijven moeten zo snel mogelijk hun verpakkingen aanpassen om het verdampen van minerale oliën naar ons voedsel te voorkomen. Dat de FNLI met hun toolkit deze en soortgelijke eenvoudige oplossingen niet dringend aanraadt bij haar aangesloten bedrijven, vindt foodwatch onbegrijpelijk.

De minister van VWS heeft beloofd om de instrumenten die FNLI ontwikkelt, te laten toetsen op volledigheid en effectiviteit. We mogen hopen dat de minister ook inziet dat het geen gezond plan is om de regie van dit probleem nog langer bij het bedrijfsleven te laten liggen. Want er gebeurt veel en veel te weinig, waardoor vervuiling van ons voedsel met mogelijk kankerverwekkende stoffen gewoon door blijft gaan. Daarom blijven wij de overheid en de voedingsmiddelenindustrie aanjagen: ons voedsel hoort gewoon geen schadelijke stoffen te bevatten!

--> Vind jij dat ook? Doe dan ook mee aan onze e-mailactie!