Voedselveiligheid mag niet afzwakken door corona

Open brief aan EU-commissaris voor Gezondheid en Voedselveiligheid en de minister van LNV

Open brief van foodwatch-directeur Nicole van Gemert aan Europese Commissaris Stella Kyriakides (Gezondheid en Voedselveiligheid) en minister Carola Schouten (Landbouw, Natuur en Voedselveiligheid). 

Geachte Eurocommissaris, geachte minister,

Het nieuwe coronavirus krijgt terecht hoge prioriteit. Deze pandemie treft iedereen en vraagt veel van ons. Wat ons echter veel zorgen baart, is dat deze crisis ook politiek wordt misbruikt om allerlei zaken te rechtvaardigen. De ernstige coronacrisis mag niet leiden tot beperkingen in de bescherming van onze gezondheid, het milieu en consumentenrechten. Ik maak mij zorgen over de gezondheid van de Nederlandse en Europese burgers. Niet alleen door het coronavirus, maar ook omdat voedselgerelateerde ziekten in deze periode steeds meer vrij spel krijgen. Dit zeg ik niet om paniek te zaaien of om de overheid en voedselproducenten en -leveranciers extra onder druk te zetten. Dit zeg ik omdat we ervoor moeten waken dat deze crisis niet wordt benut om consumentenrechten uit te hollen. 

Ideaal excuus

Niet alleen op het gebied van privacy, milieu of financiën zien we dat de normen, verplichtingen en regelgeving versoepelen. Ook voor ons voedsel is dit het geval. 

In alle lidstaten waar foodwatch actief is, namelijk Nederland, Duitsland en Frankrijk, zetten voedselveiligheidsautoriteiten een stapje terug door regelgeving te versoepelen en controles terug te schroeven. Aan de ene kant is dat begrijpelijk omdat ze hun werknemers willen beschermen of voedselproducenten willen ontzien. Aan de andere kant kunnen we het echt niet gebruiken dat we ons naast corona, ook nog eens extra zorgen moeten maken over wat er op ons bord belandt.

Tijdens deze crisis gedoogt de overheid de falende controle en handhaving van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). Maar is dat wel verantwoord? Na jaren actie van foodwatch tegen het gebrekkige functioneren van de NVWA, is nu ook de politiek het erover eens: de NVWA komt schromelijk tekort in het beschermen van dierenwelzijn en voedselveiligheid. Na veel kritiek en parlementaire moties tegen de NVWA, stapte de topman van de NVWA op. Vergroot het risico op voedselschandalen nu nog verder?

Mens en dier de dupe?

In Nederland zal de NVWA minder controles uitvoeren op dierenwelzijn en gevaarlijke residuen in ons eten, zoals verboden stoffen, milieucontaminanten en pesticiden. Ook voert de autoriteit geen exportcertificering meer uit. Onze collega’s van foodwatch Frankrijk vertellen ons dat de voedselautoriteiten, vanwege corona, de naleving van bepaalde etiketteringsvoorschriften niet meer handhaven. In Duitsland zijn de routinecontroles in voedselbedrijven en geplande analyses grotendeels opgeschort.

Lobby floreert

Nu haast alle aandacht naar corona gaat, krijgen ook de lobbyisten de kans om zich te verzetten tegen strenge maatregelen. Zo slaagde de boerenlobbyorganisatie in Duitsland erin – via het dreigement om tijdens de coronacrisis de voedselproductie te moeten verminderen – de reeds lang verplichte wet tegen giftig nitraat in het grondwater uit te stellen. Nitraat kan via het grondwater ook in ons drinkwater terecht komen, wat schadelijk is voor de gezondheid van vooral jonge en verzwakte mensen.

Uitstel is afstel

We hebben vaker gezien dat regels terugdraaien in tijden van crisis makkelijk gaat. Maar ze weer herstellen is een stuk moeizamer, of soms helemaal niet meer mogelijk. We willen natuurlijk geen overbodige bureaucratie in deze crisistijd, maar juist nu moeten we echt kunnen rekenen op veilig voedsel. Daarom spreken we u via deze brief aan, Minister Schouten. En ook u Eurocommissaris Kyriakides, via een brief van onze internationale directeur Thilo Bode. De coronacrisis mag niet gebruikt worden om voedselnormen te verlagen. Integendeel: verscherp ze. 

Nicole van Gemert,
Directeur foodwatch Nederland

Bronnen: 

Brief Thilo Bode aan de Europese Commissaris voor Gezondheid en voedselveiligheid

Gewijzigd beleid NVWA (1)

Gewijzigd beleid NVWA (2)

Gewijzigd beleid NVWA (3)

Moties tegen NVWA (1)

Moties tegen NVWA (2) 

Moties tegen NVWA (3)

Moties tegen NVWA (4)

Moties tegen NVWA (5)

Moties tegen NVWA (6)

Lobby tegen nitraat