De discussie over de toekomst van de landbouw moet over meer gaan dan de discussie over kleine bedrijven versus grote industriële bedrijven. Of over natuur versus landbouw. Het roer moet om, sámen met de boeren, met zo min mogelijk schadelijke effecten op het milieu, dierenwelzijn, inkomen en de gevolgen voor de volksgezondheid. De biologische landbouw wordt vaak genoemd. Niet als de oplossing van alle problemen, maar als onderdeel van de oplossing die helaas niet de prioriteit krijgt die het verdient.
Biologische boeren komen met onderzoek
Het Biologisch Conserven Comité, een groep biologische akkerbouwers, heeft eigen onderzoek gedaan naar prijsafwijkingen en kwam daarmee in de media. Ze namen zelf het initiatief om erachter te komen waarom biologische producten in supermarkten duurder zijn dan gangbare producten. Immers, het bedrag dat zijzelf betaald krijgen verschilt lang niet zoveel van een gangbare boer, terwijl het eindproduct in het supermarktschap in absolute termen een veel groter verschil laat zien.
Helaas blijven de vragen van de biologische boeren onbeantwoord. Ze kunnen geen rechtvaardiging voor de grote prijsverschillen vinden.
Een veelgehoord argument is dat biologisch kleinschaliger is, met minder rendement en dus duurder. Dat argument snijdt hout, maar is op te lossen door het aandeel biologische landbouw te vergroten. Afgelopen december lanceerde minister Adema van Landbouw een nieuw actieplan voor de biologische landbouw. Zijn ambitie? 15% biologisch landbouwareaal in 2030. Dat is bedroevend en onrealistisch. Sinds het eerste actieplan in 2015 is de biologische landbouw in Nederland met slechts 2% gegroeid en dat maakt dat ons land momenteel een aandeel van 4% biologisch heeft.
Daarmee staat Nederland op de 22e plek in Europa! Overigens streeft de EU naar gemiddeld 25% in 2030, dus kunnen we van een écht ambitieus plan nauwelijks spreken.
Supers houden 'bio' graag exclusief
Nog een argument voor de hoge prijzen van biologisch voedsel is dat supermarkten er alle belang bij hebben om biologisch als een luxeproduct in de markt te zetten. Immers, wanneer het exclusief blijft kun je er een hogere prijs voor vragen. Niet wetenschappelijk te obderbouwen, maar we dagen de supermarkten uit het tegendeel te bewijzen.
Het hele voedselsysteem omploegen
Supermarkten, verwerkers, brancheorganisaties, wetenschappers en de overheid verwijzen allemaal naar andere oorzaken. Wat mij betreft moet niet alleen het landbouwsysteem op de schop. Ook de manier waarop de rest van het voedselsysteem is ingericht, moet drastisch worden veranderd. Anders zal het machtsmisbruik van de industrie en de supermarkten ervoor blijven zorgen dat consumenten en boeren aan het kortste eind trekken. Voor consumenten is dit niet alleen op het gebied van gezondheid, maar ook financieel. Het bedrag op onze supermarktbonnetjes wordt alsmaar hoger.
De torenhoge inflatie begint te zakken, maar dat geldt niet voor voedselprijzen. Waarom niet? Dat is een vraag die ons bij foodwatch bezighoudt. Waarop is de prijs in het supermarktschap uiteindelijk gebaseerd? Hoeveel krijgt de producent of boer, hoeveel de verwerker? Waarom stijgen de winsten van voedselconcerns excessief en merken we daar in de supermarkt niets van? Wie bepaalt de prijs van grondstoffen en hoe wordt de marge van de supermarkt berekend? Allemaal vragen die door gebrek aan wetgeving en transparantie niet worden beantwoord.
De cruciale vraag is dan ook, of de regering bereid is harde eisen te stellen aan supermarkten (en speculanten!) om openheid te geven over de prijsopbouw van producten. Tot die tijd gaan wij door met ons onderzoek naar de echte prijs van (gezonde) voeding en een landbouw die, voor álle boeren, een duurzame toekomst heeft in Nederland.