FAQ: hoe zit het met ophok-eieren?

Voor biologische eieren geldt andere wetgeving. Maar ook biologische eieren mogen als biologisch verkocht blijven worden, ondanks dat de kippen in een ophokperiode niet meer de verplichte buitenuitloop in mogen. Biologisch betekent wel meer dan alleen een extra uitloop. Zo hebben ze ook binnen in de stal meer ruimte. Die andere eisen blijven wel van kracht. Toch vindt Foodwatch dat ook eierdoosjes van biologische eieren niet mogen misleiden en dus aangepast moeten worden. In onze klacht bij de Reclame Code Commissie pakken we dus ook de misleidende eierdoosjes met biologische eieren aan. 

Eierdoosjes met sterren van het Beter Leven Keurmerk van de Dierenbescherming geven inderdaad de indruk dat de kippen naar buiten kunnen. Vanaf 2 sterren is vrije uitloop naar buiten toe namelijk een onderdeel van de criteria met minstens 4 m2 per kip vrije uitloop naar buiten of uitloop in een bosrand. Maar tijdens een ophokplicht valt deze uitloop weg. Dus ook de hennen die tijdens ophokperioden 2 of 3-sterren eieren hebben gelegd zijn nooit buiten geweest. Hoe zit dit?

Het Beter Leven Keurmerk van de Dierenbescherming is aangesloten bij de Europese handelsnormen. Dit betekent dat zij hebben afgesproken de regels vanuit Europa te volgen over de handel in eieren. Europa heeft in november 2023 bepaald dat ‘vrije uitloop’ eieren, ongeacht de duur van de ophokplicht, altijd ‘vrije uitloop’ mogen blijven heten. Het Beter Leven Keurmerk blijft daarom 2 of 3 sterren geven aan neppe vrije uitloop en valse biologische eieren, omdat het sterrensysteem nou eenmaal zo gekoppeld is aan de benaming.

Eieren van hennen die zijn opgehokt zouden volgens de feitelijke criteria van de Dierenbescherming dus helemaal geen recht hebben op 2 of 3 sterren. Hetzelfde geldt voor de ‘biologische’ en ‘rondeel’ eieren, waar normaal gesproken 3 sterren voor worden uitgetrokken. De Dierenbescherming heeft de criteria echter niet aangepast.

Ook kippen die gehouden worden voor het vlees moeten binnen blijven bij een ophokplicht. Voor hen geldt hetzelfde als voor de hennen die eieren leggen: door de ophokplicht komen ze niet meer buiten.Verreweg de meeste kippen hadden echter al geen uitloop naar buiten en voor hen heeft een ophokplicht dus geen consequenties, zoals voor een scharrelkip (1 ster Beter Leven). Biologische kippenvlees komt (als er geen ophokplicht geldt) wel van een kip die buiten heeft mogen lopen. Ze hebben weliswaar meer binnenruimte, maar ook bij biologisch kippenvlees vindt Foodwatch dat de verpakkingen eerlijk moeten zijn over het ophokken. Na onze klacht over eieren zullen we kijken of we de klacht ook doortrekken naar kippenvlees. Soms komt de kip overigens uit een ander land waar bijvoorbeeld geen ophokplicht geldt.  

De overdekte uitloop is gewoon een binnenruimte met wat meer daglicht en frisse lucht. Zo staan leghennen ook ‘gewoon’ op een ingestrooide betonlaag. De overdekte ‘uitloop’ telt daarnaast mee in de minimaal vereiste leefruimte binnen. Door de overdekte uitloop krijgen de kippen dus ook niet meer leefruimte. Dit is dus niet vergelijkbaar met een vrije uitloop, maar meer een binnenruimte met een behangetje van blauwe lucht.  

Nee, soms moet je kippen beschermen tegen een dodelijke ziekte als vogelgriep. Maar we zijn wel voor eerlijke verpakkingen en eerlijke voorlichting zodat consumenten een eigen keus kunnen maken. Steeds meer mensen vinden dierenwelzijn belangrijk. Als ze weten dat de eieren komen van kippen die niet naar buiten kunnen, dan kunnen ze zelf bepalen of ze kiezen voor minder, geen of andere eieren. Zo hebben biologische kippen meer binnenruimte dan vrije uitloop kippen.

Dat klopt. Weidemelk komt van koeien die minimaal 120 dagen per jaar 6 uur lang de wei in kunnen. Maar dat staat ook op de verpakking vermeld. Foodwatch vindt het belangrijk dat consumenten eerlijk worden voorgelicht. Daarom moeten de eierdoosjes eerlijk zijn over dat opgehokte ‘vrije uitloop’ eieren niet komen van kippen die buiten lopen en dit evenals bij weidemelk op de verpakking vermelden. En dit moet niet weggemoffeld in een hoekje maar prominent op de verpakking.  

Op dit moment loopt er één proef met het vaccineren van kuikens tegen de vogelgriep. Het is nog de vraag wat deze proef oplevert, of vaccinatie van kippen daarna gangbaar wordt. De pluimveesector heeft al gewaarschuwd dat ze dit alleen willen als ze daardoor niet minder eieren verkopen. Ook is onduidelijk hoe goed het vaccin werkt en of de ophokplicht dan wordt opgeheven of blijft bestaan naast vaccinatie. Er is dus nog veel onzeker. We kunnen dus nog tijdenlang met een ophokplicht zitten. Meer over ons standpunt over het vaccineren van kippen tegen de vogelgriep vind je op deze pagina.

Onze actie is primair tegen consumentenmisleiding. Veel consumenten vinden het belangrijk dat dieren lekker naar buiten kunnen, daar moet je ze niet in misleiden. Maar wetenschappers geven ook aan dat een uitloop belangrijk is voor kippen. Daarnaast zorgt een buitenuitloop voor meer leefruimte. Een vrije uitloopkip heeft buiten 4 vierkante meter leefruimte en binnen 0,1 vierkante meter. Als je de wei afsluit dan pak je ruim 90% van haar leefruimte af.  

Wij vinden dat de Europese Commissie de fout heeft gemaakt door wettelijk toe te staan dat de eieren van opgehokte kippen ‘vrije uitloop eieren’ blijven heten. De supermarkten doen er nog een schepje bovenop met plaatjes van kippen in de wei en reclamepraatje op de eierdoosjes van eigen merk over dat de kippen dagelijks naar buiten kunnen. Dat is volgens ons in strijd met de wet. En ook de pluimvee-handel verkoopt eieren in doosjes met valse claims. 

Wat nieuw is, is dat tot november 2023 de verkoop van vrije uitloop eieren tijdens een ophokperiode maar tijdelijk was toegestaan: 16 weken. Toen is mede onder druk van de agro-lobby de wet veranderd en sindsdien mag dit onbeperkt. (Zie Gedelegeerde Verordening (EU) 2023/2465 van de Commissie, Bijlage II, artikel 1a "Wanneer tijdelijke beperkingen zijn opgelegd op basis van wetgeving van de Unie, mogen de eieren ondanks die beperking toch als “eieren van hennen met vrije uitloop” in de handel worden gebracht"). Dus ook kippen die in hun hele leven geen grassprietje in de buitenlucht zien, leggen eieren die allemaal als ‘vrije uitloop eieren’ verkocht worden.