Bijna de helft (46%) van de doelen die tot en met 2021 gesteld zijn in het Nationaal Preventieakkoord (NPA) zijn niet gehaald. Dat blijkt eerder deze maand uit nieuwe cijfers van het RIVM. De doelen die wel gerealiseerd zijn leiden niet tot een daling van het percentage Nederlanders met overgewicht. Sterker: onder jeugdigen nemen de percentages overgewicht en obesitas toe.
Van de 41 gestelde doelen uit het akkoord die voor 2022 behaald moesten zijn, zijn er 19 niet behaald. 15 doelen zijn helemaal niet behaald. Van 4 doelen is te weinig informatie beschikbaar om te bepalen ze zijn gelukt of niet. De cijfers komen uit de jaarlijkse voortgangsrapportage van het RIVM over het NPA. In sommige gevallen waarbij doelen niet behaald zijn, komt dit door de corona-epidemie. Dat geven partijen zoals koepelorganisaties van de horeca, voedselindustrie en sportverenigingen tenminste aan.
Schrikbarende relatie met cijfers overgewicht
Volgens cijfers van het CBS had de helft van de volwassenen in 2021 overgewicht. Dit is evenveel als in 2018 bij de start van het Nationaal Preventieakkoord. 14 procent van alle Nederlanders had obesitas in 2021. Ook dat percentage is in de afgelopen jaren niet veranderd. Het aandeel volwassenen dat in 2021 overgewicht en obesitas had, en het aandeel rokers, overmatige en zware drinkers, liggen ook volgens het CBS in 2021 nog ver boven de doelen die in het Nationaal Preventieakkoord voor 2040 zijn gesteld. Het aandeel mensen met overgewicht moet tegen 2040 zijn gedaald van 50% nu naar 38%.
Nog erger is het bij jeugdigen (4-18 jaar). Daar stijgen de percentages zelfs! Uit cijfers van het RIVM (Voortgangsrapportage Nationaal Preventieakkoord 2021) was het percentage jeugd met overgewicht (15,9%) in 2021 hoger dan bij de start van het NPA in 2018 (11,7%). Het percentage jeugd met obesitas was in 2021 3,5%. Dit is ook hoger dan tijdens de start (2,7%). Uit onderzoek van het RIVM blijkt dat overgewicht verder is toegenomen ten tijde van corona. Terwijl nu dus al de helft van de volwassen Nederlanders te zwaar is. Ook de gezondheidsverschillen blijven stijgen.
Preventieakkoord faalt op meerdere fronten
We moeten als foodwatch een zorgelijke conclusie trekken. Naast dat bijna de helft van de doelen uit het akkoord tot nu toe niet is gehaald, zorgen de doelen die wél zijn gerealiseerd er niet voor dat het overgewicht in Nederland aan het afnemen is. De maatregelen om overgewicht tegen te gaan uit het NPA falen dus op meerdere fronten. Extra stappen zijn noodzakelijk. Foodwatch stuurt samen met experts, het middenveld, meerdere grote steden en politici al jaren op aan op wettelijke en financiële maatregelen.
Toch houdt het kabinet het nog altijd bij vrijblijvende afspraken met de voedingsindustrie. Ook al weten ze dat het beleid op deze wijze faalt. Vanaf het begin van dit akkoord was al duidelijk dat de huidige inzet niet voldoende is om de gezondheidsdoelen te behalen. Dit heeft de vorige staatssecretaris van Volksgezondheid Blokhuis al toegegeven in februari 2021. En recentelijk heeft ook de huidige staatssecretaris Van Ooijen in een kamerbrief aangegeven dat het er meer nodig is. “Het RIVM heeft geconstateerd dat er meer nodig is dan in 2018 is afgesproken om de ambities voor 2040 te behalen. Hiertoe bekijk ik zoveel mogelijk samen met partijen hoe we effectieve acties uit het Nationaal Preventieakkoord kunnen aanvullen, intensiveren en versnellen om ons commitment te verzilveren. Waar nodig worden wettelijke maatregelen ingezet op voorspraak van het Kabinet.”
Het Nationaal Preventieakkoord sloot de rijksoverheid in 2018 met meer dan 70 partijen zodat in 2040 minder mensen roken, overgewicht hebben of te veel alcohol drinken. Het is momenteel nog niet duidelijk of de ambities voor 2040 verder in de knel komen doordat sommige doelen in 2021 niet behaald zijn. Het RIVM rekent volgend jaar door in hoeverre ambities van het Nationaal Preventieakkoord in 2040 kunnen worden behaald.