Creëer een gezonde voedselomgeving

Haal die bende van ons bord in Europa! 

We roepen de nieuwe Europarlementariërs op om werk te maken van een beter voedselbeleid in de EU en ons vijfpuntenplan daarbij centraal te stellen. Lees hieronder over het tweede punt. 

In heel Europa nemen overgewicht en obesitas hand over hand toe. In 2019 leed 53% van de EU-burgers aan overgewicht, waarvan 17% van de EU-bevolking obees is. Obesitas neemt alleen maar toe. De Maltese bevolking kent de meeste obesitasgevallen met bijna 29% van de bevoking. Roemenië en Italië hebben de minste gevallen met circa 11%. In Nederland heeft de helft van de bevolking overgewicht en lijdt meer dan 15% aan obesitas. Consumptie van te veel suiker, zout en vet zorgt voor een toename in kankergevallen en diabetes type II. Maar hoewel de komende decennia steeds meer EU-burgers aan dit soort ziektes ten prooi zullen vallen, neemt de EU een gezonde voedselomgeving nog altijd nauwelijks serieus. 

Gevaren van suiker onder het tapijt geveegd

Zo publiceerde EFSA, die de EU-instellingen van adviezen voorziet op voedselgebied, in 2022 een rapport over de gezondheidsgevaren van suiker. Er is geen minimale hoeveelheid suiker die zou passen in een gezond dieet, zo stelt EFSA. Suiker zorgt voor een verhoogd risico op allerlei ziektes, zoals kanker en diabetes. Helaas kreeg dit rapport nauwelijks aandacht en is het nog steeds aan de individuele consument om de huidige voedselomgeving, waar ongezond voedsel alom aanwezig is, het hoofd te bieden. Terwijl er wetenschappelijk bewijs in overvloed is dat de voedingsindustrie grote invloed op ons dieet heeft. We willen best gezond en duurzaam eten, maar dat wordt ons knap lastig gemaakt, zo laat een rapport van de Europese consumentenorganisatie BEUC zien. 

Gezondheid is een mensenrecht!

Gezondheid is een mensenrecht. Ook de EU erkent dat. Het Europees Parlement, de Raad en de Europese Commissie hebben dan ook de plicht om hieraan te werken. Het Europees Handvest stelt in artikel 35: eenieder heeft recht op toegang tot preventieve gezondheidszorg en medische verzorging. Gezondheid gaat dus ook om preventie en niet alleen behandeling van ziektes. De EU toont bijvoorbeeld ambitie om kanker terug te dringen. Circa 40% van de kankergevallen zijn toe te schrijven aan leefstijl. Door beleidsinterventies op het gebied van voeding zouden veel zieken voorkomen kunnen worden.

Maak werk van preventie

The Beating Cancer-plan dat opgesteld is door de Europese Commissie wil het aantal rokers en drinkers verminderen, maar noemt geen maatregelen om de ongezonde voedselomgeving, die bijdraagt aan een groot deel van de kankergevallen, aan te pakken. Juist hier valt zo veel winst te behalen, zo stelt diezelfde Commissie, maar voegt vervolgens niet de daad bij het woord. Ook heeft de EU zich gecommitteerd aan de Sustainable Development Goals (SDG) van de Verenigde Naties. SDG nummer 3 is zorgen voor een goede gezondheid en welzijn. In het voortgangsrapport uit 2023 van Eurostat over de stand van zaken van de SDGs wordt duidelijk dat er bescheiden vooruitgang op dit gebied geboekt is de afgelopen vijf jaar, maar niet wanneer het gaat over het terugdringen van obesitas. Dit is alleen maar toegenomen. De EU blijft dus in gebreke om ons recht op gezondheid te beschermen.

Wachten op wetten voor een gezonde voedselomgeving

We kijken reikhalzend uit naar juridisch bindende maatregelen om ons recht op een gezonde voedselomgeving te garanderen. De onderstaande drie wetten of hervormingen waren ons al tijden geleden beloofd door de Europese politiek, maar worden steeds uitgesteld of verdwenen geruisloos van de agenda. Tijd dat er serieus werk wordt gemaakt met hervormingen om gezonde voedselkeuzes makkelijk te maken voor iedereen.

De Food Information to Consumers Regulation is van groot belang om ons van de juiste informatie te voorzien over ons voedsel, zodat we beter in staat zijn goede keuzes te maken in de supermarkt. De hervorming van deze wet had er in december 2022 al moeten zijn en zou voorstellen bevatten voor een voedsellabel voor op de voorkant van verpakkingen en regels over gezondheidclaims en voedingswaarden; duidelijkheid waar we allemaal al 15 jaar naar snakken. Maar het voorstel werd op het laatste moment teruggetrokken. Nu hebben we geen idee wanneer en of dit voorstel ooit weer in behandeling zal worden genomen. Wat schort er op dit moment aan de wet? Informatie over ingrediënten en nutriënten is meestal op de achterkant van de verpakking te vinden in hele kleine lettertjes. Onderzoek heeft uitgewezen dat een stoplicht-label voorop de verpakking mensen helpt gezondere keuzes te maken in de supermarkt. Zo’n stoplichtlabel is Nutri-Score: wetenschappelijk onderbouwd en onafhankelijk. Het werkt met een algoritme dat ongezonde ingrediënten en gezonde ingrediënten tegen elkaar afweegt. 79% van ultrabewerkte voedingsmiddelen krijgt een C of lager nu het aangepaste logo van kracht is. Op dit moment is het label nog vrijwillig en niet in elk EU-land ingevoerd. Producenten die wel meedoen aan het label, zien hun goede gedrag niet beloond. De enige manier om een eerlijke interne markt te garanderen in de EU is als een label als Nutri-Score verplicht wordt in de hele EU. Daarbij zouden alle etiketten van alcoholische dranken voedingswaarden en ingrediënten moeten vermelden. Dit is nu wel het geval voor bier en wijn, maar geldt niet voor andere alcoholische dranken. Verder is het nu nog heel eenvoudig voor producenten om allerlei voeding- en  gezondheidsclaims op hun verpakkingen te vermelden. Dit kan alleen stoppen door bindende afspraken die stevig gehandhaafd worden.

Obesitas onder kinderen is een nijpend en groeiend probleem. Marketing van ongezonde producten voor kinderen draagt daar aan bij en zou verboden moeten worden. Maar net als in Nederland vertrouwt ook de EU vooral op zelfregulering door de industrie om kindermarketing voor voedsel aan banden te leggen. In 2012 deden grote bedrijven als Coca-Cola, Burger King, Kellog’s en McDonald’s de belofte om zich te committeren aan regels voor voedsel-kindermarketing. Dit noemen zij de EU-Pledge. Marketing voor kinderen onder de 13 jaar mag volgens deze belofte alleen voor voedsel dat voldoet aan EU-gezondheidscriteria en er wordt niet geadverteerd op basisscholen. Mooie initiatieven, maar geen oplossing voor de obsitasepidemie. Daarvoor is zo’n pledge veel te vrijblijvend en wordt nog vaak overtreden zoals we zelf vaak zien in supermarkten. De voedingsrichtlijnen van deze pledge zijn ook veel minder streng dan die door  de meeste wetenschappers en nationale overheden zijn opgesteld. De oplossing: een EU-wet die kindermarketing voor ongezond voedsel tot 18 jaar verbiedt.

De Farm to Fork strategie vormde de aanleiding voor een wet die eindelijk werk zou maken van een duurzamer en gezonder voedselsysteem: de Sustainable Food Systems Framework. De wet had er eind 2023 moeten zijn, maar vooralsnog is er geen spoor van te bekennen.

Dit raamwerk zou de basis moeten vormen om alle aspecten van onze voedselomgeving te verbeteren en alle EU-burgers toegang tot eerlijk, veilig en gezond voedsel te garanderen. Wij kijken reikhalzend uit naar deze wet!

Wat wil Foodwatch?

  • Hervorm de Food Information to Consumers Regulation zo snel mogelijk met regels voor betere informatie op verpakkingen om gezonde keuzes te maken
  • Maak Nutri-Score het verplichte voedselkeuzelogo in heel Europa zonder uitzonderingen
  •  Zorg voor een wettelijk verbod op kindermarketing voor ongezonde producten
  • Maak werk van de Sustainable Food Systems Framework om alle EU-burgers toegang te geven tot eerlijk, veilig, gezond en duurzaam voedsel

 

Bekijk ook de andere punten van het vijfpuntenplan